Mynd i'r afael â'r argyfwng natur

Rydyn ni'n profi'r 6ed difodiant torfol yn hanes ein planed. Rydym wedi colli dros 60% o’r holl fioamrywiaeth ar y blaned ers 1970, hynny yw o fewn un genhedlaeth. Heddiw mae 1 o bob 7 rhywogaeth yn y DU mewn perygl o ddiflannu ac mae bywyd gwyllt a oedd unwaith yn gyffredin bellach yn mynd yn brin.

Yn ôl y Llwyfan Polisi-Gwyddoniaeth Rynglywodraethol ar Fioamrywiaeth a Gwasanaethau Ecosystem (neu IPBES), gall miliwn o rywogaethau gael eu gwthio i ddifodiant yn yr ychydig flynyddoedd nesaf, gyda chanlyniadau difrifol i fodau dynol yn ogystal â gweddill bywyd ar y ddaear. Mae'r amrywiaeth anhygoel o rywogaethau byw yn ffurfio ein system cynnal bywyd sy'n darparu ein bwyd, dŵr glân, aer, ynni, a llawer mwy.

Mae’r ymchwil diweddaraf yn y DU a nodir yn adroddiad State of Nature 2019, yn rhoi darlun llwm iawn. Mae llawer o rywogaethau yng Nghymru yn prinhau gyda 666 o rywogaethau dan fygythiad o ddiflannu a 73 o rywogaethau eisoes wedi’u colli. Ond nid yw'n rhy hwyr.

Bydd atal colli natur yn gofyn am ymdrech a chydgysylltu digynsail gan lywodraethau, busnesau, elusennau a chymdeithas sifil. Fodd bynnag, mae Cymru mewn sefyllfa unigryw i arwain y ffordd yn adferiad natur drwy ein deddfwriaeth amgylcheddol sy’n arwain y byd, ein hymdeimlad o le yn ein cysylltu â’r dirwedd, a’n harfordir a’n moroedd rhyfeddol.

Er mwyn galluogi hyn mae'r Ymddiriedolaethau Natur yng Nghymru yn argymell creu Rhwydwaith Adfer Natur. Byddai hyn yn rhoi lle i fywyd gwyllt wrth galon ein systemau ffermio a chynllunio ac yn dod â natur i’r mannau lle mae pobl yn byw, fel y gallwn oll elwa.

Er mwyn cyflawni hyn, mae angen nid yn unig amddiffyn bywyd gwyllt a mannau gwyllt ond hefyd eu hadfer a'u cysylltu.