Annwyl Aelod o’r Senedd,

Ysgrifennwn atoch i fynegi ein pryder cynyddol nad yw Bil Amaeth (Cymru) 2022 yn ddigonol i fynd i’r afael â’r angen taer i helpu i adfer natur ac achub ein hynysoedd gwyllt. Mae bron 90% o dir Cymru yn dir fferm. Felly, mae’n hollbwysig cryfhau’r Bil Amaeth i amddiffyn ac adfer natur. Rydym yn gofyn ichi bleidleisio dros Fil Amaethyddiaeth wedi’i gryfhau sy’n cynnwys y cynigion a nodir gennym isod.

Mae’r Mynegai Cyflawnder Bioamrywiaeth yn dangos bod Cymru yn un o’r gwledydd sydd â’r dirywiad mwyaf o ran natur yn y byd. Rydym wedi colli 73 o rywogaethau ers y 1970au ac mae un o bob chwe rhywogaeth mewn perygl o ddiflannu o Gymru. Nid yw’r un o’n hecosystemau naturiol yn ddigon gwydn i wynebu bygythiadau fel newid hinsawdd. Mae gweithgareddau dynol fel ffermio anghynaliadwy, gan gynnwys colli a darnio cynefinoedd, gorddefnyddio plaladdwyr, bwydydd a gwrtaith artiffisial, gor-stocio, a llygredd amaethyddol, wedi cyfrannu at sefyllfa ddiraddedig ein natur, a’r ecosystemau mae’n eu creu a’u cynnal. Mae’r enghreifftiau mwyaf eithafol o effeithiau ffermio anghynaliadwy’n cynnwys cyflwr afon Gwy ac afonydd eraill ledled Cymru, sydd bron yn farw’n ecolegol, a dinistrio ecosystemau a chynefinoedd Cymru ar y tir ac yn y môr.

Ond natur yw ein system cynnal bywyd, ac mae’n rhaid inni ei hadfer. Mae’n amddiffyn ein hiechyd, yn gofalu am ein llesiant, ac yn arf hollbwysig yn y frwydr yn erbyn newid hinsawdd; gan gynnig dŵr glân, aer glân a bwyd maethlon i bawb yn ein cymunedau. Heb natur, ni fyddai gennym yr adnoddau i gynhyrchu bwyd na chael ein treftadaeth amaethyddol gryf yma yng Nghymru. Heb natur, mae yna berygl y byddwn yn colli’r rhan hanfodol mae amaethyddiaeth yn ei chwarae yn y broses o gynnal ein heconomi a’n cymunedau gwledig. Heb natur, ni allwn sicrhau iechyd a llesiant cenedlaethau’r dyfodol.

Er mwyn sicrhau amaethyddiaeth wirioneddol gynaliadwy yng Nghymru, rhaid i’r Bil Amaeth (Cymru) roi fframwaith cryfach sy’n sicrhau y bydd ffermio yn y dyfodol yn cynhyrchu’r bwyd sydd ei angen arnom ac yn lliniaru ac yn ymaddasu i’r hinsawdd sy’n newid ac yn adfer natur ar y raddfa a’r cyflymder angenrheidiol i’w hachub. Fodd bynnag, mae’n destun pryder inni fod y fframwaith ‘cynnal a gwella’ a sefydlwyd gan Ddeddf Amgylchedd 2016 wedi dyddio’n sylweddol erbyn hyn ac nid yw’n adlewyrchu gofynion Cytundeb Fframwaith Bioamrywiaeth Byd-eang COP15, sy’n cynnwys rhoi terfyn ar golli natur erbyn 2030.
Felly, mae cryfhau’r Bil Amaethyddiaeth yn gyfle tyngedfennol i sicrhau ein bod ni’n rhoi terfyn ar ddirywiad cyflym ein byd naturiol, ac osgoi difodiant mwy o rywogaethau Cymru yn y blynyddoedd i ddod. Hwn yw ein un cyfle ni i sicrhau cynllun cynnal amaethyddiaeth sy’n addas i genedlaethau heddiw a chenedlaethau’r dyfodol, sy’n cynorthwyo’r gwaith o adfer natur yn weithredol, ac felly’n sicrhau ecosystemau cydnerth a’r buddion a ddaw ohonynt i holl bobl Cymru.

I sicrhau y caiff y Bil ei gryfhau er mwyn adfer natur - ’rydym yn awgrymu pennu llinell sylfaen tua 1970, yn unol â'r Fframwaith Bioamrywiaeth Byd-eang - ac atal difodiant rhywogaethau eiconig fel y gylfinir, eog, draenog ac ystlumod, a gaiff ei hyrwyddo gan Aelodau o’r Senedd fel chi, mae arnom angen ichi gymryd y camau canlynol:

1. Cynnwys ‘adfer natur’ ar wyneb y Bil Amaeth (Cymru) o dan Amcan 3.

2. Diweddaru’r memorandwm esboniadol i gynnwys cyfeiriad penodol at Fframwaith Bioamrywiaeth Byd-eang COP15 Kunming-Montreal ynghyd â datganiad y bydd y gweithredoedd yn y Cynllun Ffermio Cynaliadwy’n cyfrannu at gyflawni ei nodau.

3. Gwella ac ehangu darpariaethau mynediad cyhoeddus.

4. Cynnwys cymal machlud i’r Cynllun Taliadau Sylfaenol yn y Bil er mwyn sicrhau y bydd taliadau nad ydynt yn gysylltiedig â’r amcanion rheoli tir yn gynaliadwy yn dod i ben yn 2029 pan fydd y broses o drawsnewid i’r Cynllun Ffermio Cynaliadwy wedi’i chwblhau.

5. Sicrhau bod y Bil yn cynnwys cyfeiriad clir at yr angen am Safonau Sylfaenol Cenedlaethol sy’n hanfodol er mwyn sicrhau y caiff llinell sylfaen reoleiddiol glir ei phennu ar draws y diwydiant ffermio yng Nghymru.

6. Pleidleisio dros Fil Amaethyddiaeth wedi’i gryfhau ar 16 Mai.

Rydym yn eich annog i ystyried y dystiolaeth, i gyflwyno a/neu gefnogi gwelliannau sydd er lles natur i’r Bil a chymryd y camau mae eu hangen i sicrhau y gall amaethyddiaeth yng Nghymru gyflawni dros natur - ac yn hollbwysig - sicrhau bod gan genedlaethau’r dyfodol wlad iach sydd er lles natur i fyw ynddi.

Rhaid inni fod yn glir – dyma ein cyfle olaf i achub natur Cymru.